Krzysztof J. Wojtas Krzysztof J. Wojtas
174
BLOG

Wolność - cywilizacyjnie

Krzysztof J. Wojtas Krzysztof J. Wojtas Religia Obserwuj temat Obserwuj notkę 0

Wolność to hasło trudne do zdefiniowania. Odbierane najbardziej emocjonalnie, a w jej obronie wielu oddało swe życie.

 Jednocześnie jest chyba hasłem najbardziej niejednoznacznym. Więcej, poczucie wolności jest pojęciem najbardziej manipulowanym – im bowiem dane hasło jest bardziej związane ze sferą emocji, tym łatwiej o osiągnięcie „efektów” w takich poczynaniach.

Włączając sferę emocji wyłączamy myślenie.

Gdzie zatem tkwi błąd naszego podejścia do sprawy tak ważnej jak wolność?
Moim zdaniem, błędne jest nadawanie wolności statusu wartości, gdy jest to stan naszej emocjonalnej oceny sytuacji. Ta zaś z kolei związana jest z określeniem swojej „przynależności” do cywilizacji (jej wartości).
 
Poczucie wolności związane jest nieodłącznie z przynależnością cywilizacyjną.
 
Przy takim ujęciu daje się od razu zauważyć, że występuje zasadniczy podział „cywilizacyjny” dotyczący cywilizacji typu hierarchicznego i egalitarnego.
W pierwszym przypadku należy rozumieć wolność, jako wolność „OD”, gdy w drugim – wolność „DO”.
Cywilizacje hierarchiczne kształtują swe relacje na bazie narzuconego porządku rzeczy. Zatem społeczeństwa je tworzące obowiązane są podporządkowywać się stanowieniom. Poczucie wolności będzie więc tu związane z uwolnieniem się „od”narzuconego prawa.
Egalitarna podstawa cywilizacji, to kształtowanie relacji  współżycia na zasadzie konsensusu między równoprawnymi członkami społeczności, co stanowi o personalizmie. Personalizm jest więc podstawą kształtowania relacji, ale jednocześnie jest zobowiązaniem do ich przestrzegania, czyli jest wolnością „DO”.
 
Kilkadziesiąt już lat temu, jedną z pierwszych definicji jakie stworzyłem dla siebie, była definicja wolności w formie: „wolność, to prawo do odpowiedzialności”. Był to efekt reakcji na „komunistyczne” jeszcze stwierdzenie, że „wolność, to uświadomienie konieczności”.
Bardzo podobne mojemu ujęciu postawieniu kwestii pojawiło się w wypowiedzi JPII: „nie ma wolności bez odpowiedzialności”.

Pozwolę sobie na krótką analizę różnic między oboma ujęciami. Przede wszystkim określenie JPII nie jest definicją, a tylko wyznaczeniem ram dla wolności. Dość jednoznacznie nakazuje, że wolność musi być odpowiedzialna. I już to spostrzeżenie budzi moje zastrzeżenie, gdyż poczucie wolności dla mnie jako polaka (cywilizacyjnie) i Polaka, nie znosi ograniczeń i nakazów. A tu JPII stwierdza, że aby być wolnym muszę być odpowiedzialnym. „Nie kupuję” takiego ujęcia.
 
Moja (wcześniejsza) definicja: „wolność jest prawem do odpowiedzialności” nie zawiera nakazu ograniczającego; prawo do czynienia czegoś, czy wyboru, nie jest obligatoryjnym nakazem, jest możliwością. Zatem ta definicja w większym stopniu odpowiada poczuciu wolności w ujęciu personalistycznym, gdyż osoba, w pełnym rozumieniu jej odrębności, nie może być w żadnym zakresie ograniczana.
 
JPII to wielki umysł kształtujący spójną wykładnię cywilizacyjną w ujęciu katolickim. Czy ta wykładnia jest rzeczywiście spójna? Właśnie wskazana jest pewna zależność związana z ograniczeniem rozumienia wolności. Wcześniej zwracałem uwagę o występujące w pracach JPII ograniczenie dla personalizmu poprzez sugestię konieczności samoograniczenia członka wspólnoty względem doktryny Kościoła opartej na objawionym Prawie Bożym  - takie są podstawy doktryny katolickiej.
To ujęcie jest identyczne z zasadami judaizmu. Efektem jest stopniowe ujednolicanie pojęć, aż do spojenia w jeden wspólny system; już teraz i to coraz częściej, pojawiają się spostrzeżenia, że katolicyzm jest sektą judaizmu.
Z pozoru nieistotne, bo przecież akceptowane i akceptowalne przez znakomitą większość katolików, ograniczenie wolności jakie może wynikać z  Dekalogu (Prawa Bożego – bo tak Dekalog jest określany), prowadzi do zdeformowanego rozumienia poczucia wolności i w efekcie odejścia od chrześcijaństwa opisanego w Ewangelii.
 
(Czy powyższa konstatacja jest odrzuceniem zasad występujących w Dekalogu, czyli „nie zabijaj, nie cudzołóż, nie kradnij, szanuj rodziców itd.? W żadnym wypadku. Jedynie, że wskazane postawy nie powinny mieć formy nakazowej, a ich stosowanie powinno wynikać z wolnej woli danej osoby).
 
Niestety, z przykrością muszę zauważyć, że największe szkody w rozumieniu wolności poczyniła doktryna Kościoła Katolickiego dostosowująca (próbująca dostosować) naukę Chrystusa i zdarzenia związane z Jego przesłaniem, do przyjętej w Kościele struktury hierarchicznej, sprzecznej z egalitaryzmem jaki nakazywał Jezus zwłaszcza w fazie poprzedzającej ukrzyżowanie.
Niewolnictwo wynikające z hierarchiczności, to podleganie władzy innej osoby, ale też narzuconemu prawu. Nauka Chrystusa aż do jej zakończenia śmiercią (i zmartwychwstaniem) była wskazaniem drogi wyzwolenia z niewolnictwa. W przypadku Żydów, do których kierowane było Jego przesłanie, chodziło o wyzwolenie się spod Prawa (judaistycznego). Jeśli bowiem mowa jest o tym, że Chrystus uwolnił nas od grzechu – to przecież grzech jest przekroczeniem Prawa. Tym samym jest odrzuceniem prawa narzuconego, a potraktowaniem go jedynie jako zalecenie. Chrystusa skazano (Sanchedryn – bo Piłat to tylko uległy wykonawca), za określenie siebie jako Syna Bożego, co stanowiło obrazę Boga, któremu przecież nikt nie może dorównywać. A takie ujęcie jest w sprzeczności z nauczaniem Jezusa w Modlitwie Pańskiej, gdzie wszak mówi się „Ojcze nasz…”, czyli jesteśmy dziećmi Boga, a dziecko nie jest, co do statusu, „niższe” niż rodzice.
Manipulacja Kościoła polega na stwierdzeniu, że Chrystus umarł "za nasze grzechy", co znaczeniowo bliskie jest określeniu „aby uwolnić nas od grzechu”. Jednak w sensie rozumienia wolności ma to zasadnicze znaczenie: „uwolnienie od grzechu” – daje wolność, „za nasze grzechy” – czyni zeń (z Chrystusa) jedynie ofiarę, która nie musiała być konieczną (takie stanowisko pojawia się w Kościele), gdyż przecież, nie grzesząc moglibyśmy przerwać ciąg zależności (poniekąd nawiązanie do karmy).
 
Wracając do porównań cywilizacyjnych. Jak widać pojęcie wolności jest ściśle powiązane z cywilizacją, której wartości akceptujemy. W przypadku cywilizacji hierarchicznych wolność (odczuwanie i rozumienie wolności) jest związane z zakresem nadanych, bądź wywalczonych swobód. Zawsze będzie przy tym istniało zagrożenie, że władza będzie dążyć do odebrania części, bądź wszystkich, tych praw dążąc do totalitaryzmu. Tak jest zarówno w Rosji jak i państwach Zachodu. Różnica polega na tym, że Zachód „wywalczył” sobie pewne swobody – korzystając z polskich odniesień (to temat na osobne rozważania), gdy w Rosji prawa zawsze były łaską imperatora, która  mogła być cofnięta.
Wolność Zachodu jest więc iluzoryczna i odnosi się, co najwyżej, do zakresu posiadanych swobód, a nie ma charakteru personalnej odrębności. Zawsze ma charakter „OD”, nawet jeśli dotyczy zwiększenia zakresu, co związane jest z roszczeniem (względem unormowań).
 
Wolność w cywilizacji egalitarnej nie ma ograniczeń, a jest świadomym określeniem własnych ustaleń, co dotyczy relacji społecznych, a nie dotyczy ograniczeń mentalnych. Ograniczenia w relacjach społecznych wynikają z własnego, nieograniczonego wyboru i ich stosowanie jest też naszym wyborem, a nie nakazem.
 
Czy można porównywać nasze, polskie, poczucie wolności, z odczuwaniem wolności europejczyka, turańczyka, czy żyda? (z małej litery, bo odnosi się to do cywilizacji).
Szczątkowo tak. Jednak, o ile polak może rozumieć dążenie do wolności osobników struktury hierarchicznej, to relacja w drugą stronę nie zachodzi. Oni po prostu nie są wstanie pojąć czym jest wolność wynikająca z personalizmu.

członek SKPB, instruktor PZN, sternik jachtowy. 3 dzieci - dorośli. "Zaliczyłem" samotnie wycieczkę przez Kazachstan, Kirgizję, Chiny (prowincje Sinkiang, Tybet _ Kailash Kora, Quinghai, Gansu). Ostatnio, czyli od kilkudziesięciu już lat, zajmuję się porównaniami systemów filozoficznych kształtujących cywilizacje. Bazą jest myśl Konecznego, ale znacznie odbiegam od tamtych zasad. Tej tematyce, ale z naciskiem na podstawy rzeczypospolitej tworzę portal www.poczetRP.pl

Nowości od blogera

Komentarze

Inne tematy w dziale Społeczeństwo