Prof. Koneczny zaliczył dobrobyt do wartości uniwersalnych stanowiących podstawę porównań cywilizacyjnych.
Wydaje się, że to błędne ujęcie.
Na pewno dobrobytu nie można zaliczyć do narzędzi cywilizacyjnych; ma szereg cech przekraczających taką rolę. Jednak nie jest też wartością o uniwersalnym charakterze.
Co można o dobrobycie powiedzieć?
Na pierwszy rzut oka wydaje się, że należy dobrobyt łączyć z ekonomią i stopniem dostępu do wartości materialnych. Trudno bowiem mówić o dobrobycie z pustym żołądkiem, bez ubrania i dachu nad głową. Jednak, po bliższym zastanowieniu, jest to pojęcie znacznie szersze, dobrobyt, to nie tylko poziom konsumpcji, ale i jej „jakość”, a to należy rozumieć jako warunki towarzyszące, czyli przede wszystkim bezpieczeństwo - zarówno zewnętrzne jak i wewnętrzne.
O ile to „zewnętrzne” bezpieczeństwo jest w miarę oczywiste, to „wewnętrzne” dotyczy stabilnych, powtarzalnych okoliczności, gdzie spodziewalne i przewidywalne są także reakcje i zachowana współmieszkańców. Także w relacjach prywatnych.
W sumie dobrobyt staje się pośrednim celem cywilizacyjnym, przedmiotem zabiegów władzy, gdyż może być miernikiem jej jakości. Im wyższy dobrobyt, tym wyższa ocena jakości sprawowanej władzy cywilnej. Z kolei jest to cel pośredni cywilizacji, gdyż do realizacji celu cywilizacyjnego potrzebne są stabilne warunki społeczne, a tych wyznacznikiem jest dobrobyt. Czyli dobrobyt stanowi bazę dla realizacji celu cywilizacyjnego.
Czy poziom dobrobytu może być czynnikiem porównawczym różnych cywilizacji? Takie ujęcie wydaje się błędnym. Dobrobyt nie spełnia wszystkich warunków umożliwiających obiektywne porównanie stanowi bowiem element zbyt silnie powiązany z innymi wyznacznikami danej cywilizacji, a jest przy tym mocno naznaczony zabarwieniem emocjonalnym. Czyli nie jest miernikiem obiektywnym, a zawiera duży „wkład” emocjonalny, co łączy go jednoznacznie z daną cywilizacją.
Próba nadania mu obiektywnego charakteru łączy się zazwyczaj z utożsamianiem dobrobytu z poziomem PKB, co wydaje się , z wymienionych wcześniej racji, za ograniczanie znaczenia tego pojęcia do sfery materialnej konsumpcji.
(Inne teksty tematyki cywilizacyjnej na portalu poczetRP.pl)
